Leestijd 9 minuten

Graag wil ik het verhaal vertellen en vastleggen van mijn moeder. Ze heeft op 23 november 2020 op 76-jarige leeftijd om 22.05 uur haar laatste adem uitgeblazen. Ik was hierbij alleen aanwezig.

Mijn moeder was een echte powervrouw waar ik veel respect voor heb. Ze was altijd positief, behulpzaam en zorgzaam en van alle markten thuis. Samen met mijn vader heeft ze altijd heel hard gewerkt op de boerderij waar ze zeven dagen in de week de zorg hadden voor de varkens. Ook hadden ze een tuinderij met heel veel arbeidsintensief handwerk. Daarnaast deed mijn moeder de boekhouding erbij, drie kinderen opvoeden, de huishouding, boodschappen en dan had ze ook nog tijd om kleding voor ons te naaien of te breien.  Hoe ze het allemaal deed is mij een raadsel.

In 2011 ben ik gestart met het ideale Herbalife ontbijt via een Weight Loss Challenge die ik toen volgde. Ik werd fan van de producten en mensen zagen aan mij dat ik fit en energiek was en strakker in mijn vel zat. Mijn moeder was mijn eerste klant. Samen met mijn vader aten ze vanaf toen iedere morgen het Herbalife ontbijt. Makkelijk, lekker en voedzaam vond ze het. Formule 1 Café Latte was haar lekkerste smaak. De Aloë Vera Mango en de vezels en kruiden tabletten voor de reiniging, de visolie voor de smering van onder andere gewrichten, hersenen, hart en bloedvaten. Deze supplementen gebruikte ze ook een tijd lang iedere dag.

Een aantal jaar geleden ging ze steeds vaker dingen vergeten. Dat begon met kleine dingen bijvoorbeeld niet in kunnen loggen bij de bank en niet goed weten hoe het koffiezetapparaat ook al weer werkt. Je hebt eerst niet in de gaten wat het is, want dat gaat heel langzaam. Helaas werd er op een later moment vasculaire dementie bij haar vastgesteld. Dat is het begin dat je je moeder gaat verliezen. Ze heeft ons gelukkig tot het einde toe gekend.

De rollen werden een paar jaar geleden omgedraaid. Mijn vader, boer in hart en nieren, die nog nooit iets in de huishouding had gedaan, ging voor mijn moeder zorgen. Ook hiervoor diep respect hoe hij dit deed. Het was echt niet makkelijk voor hem.  Mijn moeder ging op een gegeven moment naar een zorgboerderij. Dat vond ze heel leuk. Eerst twee dagen per week, toen drie en weer later vier dagen. Dit omdat het voor mijn vader heel zwaar was om 24 uur per dag voor haar te zorgen.

Dankbaar ben ik dat ook ik een middag per week als mijn vader ging bridgen voor mijn moeder zorgde, want ze kon niet meer alleen thuis zijn. Dat kon ook doordat ik eigen baas ben als ontbijt-coach en ik mijn eigen tijd in kan delen.

In het begin van deze middagen gingen mijn moeder en ik golven. We hebben zelfs nog les genomen. Dat was superleuk, lekker buiten en we hadden samen lol. Later kon ze dat niet meer en nam ik haar mee naar mijn thuis, op de boerderij, mijn ouderlijk huis. We hoefden niet per se ergens naar toe. Er was genoeg te doen bij ons. Ze vroeg dan ook altijd aan mij: “Kan ik wat doen?”  Ik had meestal een klein klusje, zoals handdoeken opvouwen of spruitjes schoonmaken. Het laatste dat ze voor me gedaan heeft bij ons, is appels schillen voor in de rodekool. Ik gaf haar complimenten en ik vertelde haar dat ik heel blij was met haar hulp. Daar genoot ze van en ik ook.

Op een gegeven moment kwam er een moment dat mijn vader aangaf dat het niet langer meer ging. Het idee van hem was dat mijn zussen en ik om de beurt in het weekend voor mijn moeder gingen zorgen, zodat hij ontlast werd. Dat hebben we gedaan en ik ben daar ook heel dankbaar voor. Twee dagen en nachten was ze bij ons in dat weekend. Rob, mijn man ging boven slapen en mijn moeder sliep bij mij. Onze slaapkamer is beneden en dus hoefde ze de trap niet op. Het was altijd gezellig. Mijn moeder genoot nog van de filmpjes die we keken van toen onze kinderen nog klein waren. En fotoboeken bekijken vond ze prachtig. Ook genoot ze van de wandelingen die we samen maakten.  We hebben ook onwijs lol gehad toen ze mij ging duwen, omdat ik op haar rollator zat. Ik zal het allemaal nooit vergeten.

Al die tijd nam mijn moeder iedere ochtend haar Herbalife ontbijt shake. Nu de bananensmaak met hierin 25 vitaminen en mineralen en aminozuren.  Ze nam de laatste tijd geen supplementen meer omdat ze moeilijk slikte. Dat vond ik jammer, maar het was zo. Ook brood at ze niet echt goed. Hoe fijn is het dan dat ze toch de voedingsstoffen binnen kreeg die ze nodig had. Ik was er blij mee en zij ook.

Mijn moeder stond al een tijdje ingeschreven voor een plekje in een verpleeghuis. Dan word je toch ineens gebeld dat er een plekje is voor haar. Dit is een moeilijke emotionele beslissing geweest, zeker voor mijn vader. Je haalt je ouders uit elkaar die 55 jaar samen zijn. Toch was dit de beste optie voor haar en voor mijn vader en voor ons als dochters. Rust voor iedereen met de beste verzorging. Als je goed op de hoogte bent van wat dementie echt inhoudt, dan begrijp je dit ook, zonder dat ik daar verder over hoef uit te weiden. Want er was zeker onbegrip vanuit de omgeving. Mensen snapten niet dat ze naar een verpleeghuis ging. Ze was toch nog goed, zei men dan…………Ik kan je vertellen: dat doe je echt niet zomaar.

Mijn moeder was daar op haar plek. We konden zo vaak naar haar toe als we wilden. We mochten haar overal mee naar toe nemen. Ze genoot dan ook iedere dag van de uitstapjes met mijn vader. Ze gingen naar de boten kijken of een wandeling maken en daarna een kopje koffie met een stukje taart eten. Dat vond ze heel lekker.

Toen ze naar het verzorgingshuis ging, wilde ik dat ze de Herbalife shake bleef drinken als ontbijt. Dat deed ze al jaren en daar was ze aan gewend. Ook omdat ze brood niet goed weg kreeg. Het was geen probleem daar. Dus mijn moeder genoot ook op haar nieuwe stekkie van haar bananenmilkshake zoals ik die altijd noemde. De rest van de dag kreeg ze brood, brinta, soep, koekjes en warm eten.

Het virus, dat heel het jaar 2020 van vele mensen op z’n kop zette, kwam ook terecht op de afdeling waar mijn moeder verbleef. Dat betekende dat ze niet van de afdeling af mocht komen en dus ook niet naar buiten kon. Wij mochten wel op bezoek komen, één persoon per dag. Helemaal ingepakt zat je dan bij je moeder op haar kamer. We maakten er het beste van. Ze had zelf geen klachten. Dus het ging goed. Totdat ze belden van de afdeling op vrijdag 13 november 2020 met de mededeling dat mijn moeder positief getest was. Oei, dat was even schrikken, maar we hadden alle vertrouwen dat het goed zou komen………….

We hadden met de familie besloten dat we haar wel gingen opzoeken, maar niet op haar kamer naar binnen gingen. Gelukkig zat ze aan een pleintje waardoor we dicht bij haar konden komen. Er zat alleen wel een raam tussen. Wat ik regelmatig met haar deed was bewegen. Omdat ze ook al een paar weken niet naar buiten kon wilde ik wel dat ze in beweging bleef.

Dat deed ik met bewegingsles zoals ik dat noemde. Ik zette telkens de muziek van Frans Bauer op met het nummer “Heb je even voor mij?” Deze muziek vond ze leuk en was herkenbaar voor haar. Ik ging buiten op een stoel zitten en mijn moeder zat binnen op de stoel. Dan deed ik allerlei bewegingen met de handen en armen. Mijn moeder deed het allemaal na. Ze vond het ook leuk en lachte veel. Helaas zijn hier geen beelden van gemaakt.

Mijn moeder had nergens last van het ging goed met haar.

Tot dat ze maandagavond 16 november 2020 van de afdeling belden dat ze verhoging had. Gelukkig was de verhoging op dinsdagmorgen een stuk minder. De saturatie was te laag. Van dat woord had ik nog nooit gehoord. Dat is het zuurstofgehalte in je bloed. Oké, ze kreeg zuurstof toegediend. Ze was nog steeds op en lag overdag niet in bed. Er was niet zoveel aan haar te merken als we op bezoek gingen. Wel was haar eetlust weg en ze at en dronk steeds minder. Ik had al gezegd tegen de verzorgers dat ze altijd de bananenmilkshake mochten geven aan mijn moeder.  Dat deden ze dan ook en dat ging met hele kleine slokjes toch naar binnen.

Mijn moeder kreeg steeds meer zuurstof toegediend en volle bak medicatie tegen het virus. Haar zuurstof ging niet meer voldoende omhoog. Op woensdagmiddag was ik op bezoek bij mijn moeder en de arts kwam langs. Ze wilde me op de hoogte brengen. Ik ga het nooit vergeten. Ze zei: Je moet met het ergste rekening houden. Je moeder is heel ernstig ziek.” ……………….

Dat had ik niet zien aankomen, want ze leek niet heel ernstig ziek. Deze boodschap mocht ik overbrengen aan mijn vader en zussen. We konden het eigenlijk niet geloven.

De dagen daarna at ze steeds minder.  Drinken ging met kleine slokjes. We bezochten haar nog via het raam en ik deed nog steeds armoefeningen op de muziek van Frans Bauer. Daar genoot ze van. We zagen haar wel achteruit gaan. De zuurstof ging niet goed omhoog.

Iedere avond keek ik naar het online verslag wat de lieve zorgmedewerkers over mijn moeder vertelden over hoe het die dag was gegaan. Ik logde in en kreeg al meteen een brok in mijn keel. Ze hadden om 21.00 uur aan mijn moeder gevraagd of ze nog iets wilde. Hierop antwoorde ze luid en duidelijk:  “Ik wil een shake van ons Sonja”.  Tranen met tuiten heb ik hierom gehuild………… Dankbaar en blij dat ze deze voeding nog graag wilde drinken.

Op zaterdag bezoeken 2 kleinkinderen oma nog. Ook een oom en tante van mij kwamen nog even langs om mijn moeder te zien.  Ze had ze al enige tijd niet gezien en herkende iedereen nog. Noemde zelfs hun voornaam en ma zwaaide en lachte………We hadden toen nog niet in de gaten dat dit de laatste dag was dat ze op een stoel zat. Ze was zo sterk.

Ik zei tegen mijn pa en zussen: “Als ma zieker wordt, dan ga ik naar binnen hoor. Dan blijf ik niet achter een raam staan.” Daar waren ze het ook mee eens en zij wilden ook naar binnen. Het risico was natuurlijk dat we ook het virus konden krijgen. Dat nam ik voor lief.

Mijn moeder ging steeds verder achteruit. Vanaf zondag morgen zijn we naast haar bed gaan zitten en we hebben haar niet meer alleen gelaten. Helemaal ingepakt, inclusief blauwe handschoenen zaten we om de beurt naast haar. Ook tijdens de nacht. Om de drie uur losten we elkaar af. Inmiddels waren we ons ervan bewust dat ze het mogelijk niet ging redden. Echt niet te bevatten.

Het waren heftige, emotionele, spannende dagen, die zondag en maandag. Mijn moeder was in haar laatste fase. Ik denk niet dat ze in de gaten had dat ze zo ziek was. Ze heeft gevochten en gestreden zo krachtig als ze was.

Een sluipmoordenaar noem ik het virus nu, want op een paar dagen tijd was ze wel heel erg snel achteruitgegaan. Met een slechte afloop. Nu heeft ze rust………

Op maandagavond, een week verder nadat we hoorden dat mijn moeder verhoging had, heeft ze om 22.05 uur haar laatste adem uitgeblazen. Ik was degene die bij dit bijzondere laatste moment was. Het is bizar maar met mijn telefoon in mijn hand, had ik de stopwatch aan om te kijken hoeveel seconden er tussen de ademhalingen zat. Ze ademt, ik druk op de knop……… 35 seconden, dat is wel lang, ik kijk naar mijn moeder….. 55 seconden….. Dan besef ik ineens dit was haar laatste ademhaling. Totaal niet verwacht. Ik ren naar de knop om een verpleegkundige te roepen………

Wat volgde was een rollercoaster week. Samen met mijn zussen en pa was er veel te regelen. Met op zaterdag vroeg in de ochtend om 8.00 uur een mooi waardig afscheid voor mijn moeder. Dit was met een lach en een traan. Live en ook online hebben vele mensen meegekeken via de livestream. Dat is fijn. Dank je wel aan iedereen die erbij was, een kaartje, appje of bloemen heeft gestuurd.

De herinneringen die mijn moeder en ik samen gemaakt hebben, vooral de laatste jaren, zal ik nooit meer vergeten. Mijn moeder was een hele lieve positieve, zorgzame, hardwerkende, ondernemende TOP-vrouw.

Ben je tot hier gekomen met lezen, dank je wel. Voor mij is het fijn om alles eens op te schrijven omdat het nog steeds niet goed te bevatten is nu na 3 weken. Ik denk dat het me helpt bij een stukje verwerking. Ook heb ik dit geschreven ter nagedachtenis aan een krachtige vrouw, mijn moeder. Ze mag herinnerd worden door iedereen. Ook heb je zo inzicht gekregen hoe krachtig het virus is dat ons allen bezighoudt in de wereld. Wees lief voor elkaar en houd 1,5 meter afstand. Ik spreek uit ervaring hoe snel het kan gaan. Graag sluit ik af met een mooie zin die op een kaart stond die ik gekregen had. WAT JE IN JE HART BEWAART, RAAK JE NOOIT MEER KWIJT en zo is het.

Liefs Sonja